Stanisław Zaklika Czyżowski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Stanisław Czyżowski)
Stanisław Zaklika Czyżowski
Ilustracja
Wizerunek Stanisława Zakliki Czyżowskiego na jednym z budynków w Zaklikowie
Herb
Topór
Rodzina

Czyżowscy herbu Topór

Ojciec

Hieronim Zaklika

Matka

Anna Sienieńska

Żona

Dorota z Michowa

Dzieci

Zygmunt Zaklika Czyżowski
Hieronim Zaklika Czyżowski
Mikołaj Zaklika Czyżowski
Stanisław Zaklika Czyżowski
Anna Zakliczanka

Stanisław Zaklika Czyżowski herbu Topór (zm. po 17 maja 1574 roku[1]) – kasztelan połaniecki w latach 1563–1574[2], dworzanin króla Zygmunta Augusta (od 1550), założyciel miasta Zaklikowa. Syn Hieronima Zakliki z Wojsławic h. Topór, wsławionego w walkach z Tatarami oraz Anny Sienieńskiej, z domu Dębno, córki kasztelana kamienieckiego[3].

Był wyznawcą kalwinizmu[1].

Przodkowie i dziedzictwo[edytuj | edytuj kod]

Należał do starej rodziny szlacheckiej pochodzącej z Międzygórza, które to dobra ród otrzymał od Kazimierza Wielkiego[3]. Kilku z jego przodków (m.in. pradziad Jan Zaklika) było wojewodami sandomierskimi. Poprzez małżeństwo pradziada Jana z Agnieszką Ligęza Czyżowską, Zaklikowie odziedziczyli w 1457 roku po Czyżowskich leżące w Ziemi sandomierskiej dobra zdziechowickie oraz miasteczko Wojsławice[4]. Od tego czasu gałąź rodu Zaklików była związana z tą częścią Małopolski, a jego członkowie piszą się Zaklika z Czyżowa lub Zaklika Czyżowski. Za Jakuba Zakliki, kasztelana chełmskiego, który był dziadem Stanisława, Wojsławice zostały zniszczone w czasie najazdu tatarskiego. Gdy dobra rodowe w 1499 odziedziczył Hieronim Zaklika, odbudował Wojsławice i do swych dóbr na początku wieku XVI dołączył Czyżów Szlachecki z zamkiem, który uczynił swą siedzibą. Hieronim znany ze swych zwycięstw nad Tatarami otrzymał od króla Zygmunta I Starego godność wojewody sandomierskiego. Nominacji jednak nie przyjął wymawiając się podeszłym wiekiem[3]. Wszystkie posiadłości ojca znalazły się w posiadaniu Stanisława po śmierci Hieronima po roku 1508.

Kariera[edytuj | edytuj kod]

Stanisław dość późno rozpoczął karierę dworską. Wpływ na to mogła mieć odmowa jego ojca wobec króla. Dopiero za rządów następcy Zygmunta Starego Stanisław rozpoczął właściwą karierę. W roku 1550 został oficjalnie dworzaninem królewskim Zygmunta Augusta. Poseł na sejm piotrkowski 1562/1563 roku, sejm 1570 roku z województwa sandomierskiego[5]. W roku 1563 otrzymał kasztelanię połaniecką i w ten sposób wszedł do Senatu. Uchodził za poważnego, statecznego i prawdomównego doradcę[3]. Poseł na sejm warszawski 1563/1564 roku, sejm parczewski 1564 roku z województwa sandomierskiego[6]. W roku 1565 król nadał mu przywilej lokacyjny, na podstawie którego Stanisław założył w swych dobrach zdziechowickich miasto na prawie magdeburskim, założone „na surowym korzeniu” (in cruda radice). Miasto na cześć założyciela nazwane Zaklikowem otrzymało po nim również herb – topór[7]. Jego dobra zostały podzielone między synów. Na dworze królewskim Stanisław Zaklika zaprzyjaźnił się z Janem Kochanowskim, który po śmierci senatora napisał dwie fraszki, jedną w formie epitafium po zmarłym (Nagrobek Stanisławowi Zaklice z Czyżowa), drugą ku pocieszeniu jego żony (Dorocie z Michowa żenie jego)[8].

Nagrobek Stanisławowi Zaklice z Czyżowa

Tu Stanisław Zaklika położył swe kości,
 Nie tylko z przodków swoich, lecz i z swej dzielności
 Dobrze znaczny, bo w krajach postronnych strawiwszy
 Młodość swoję i królom, panom swym, służywszy,
 Ostatek wieku swego Pospolitej Rzeczy
 Oddał; której, swych utrat nie mając na pieczy,
 Darmo zawżdy rad służył; bo jako nagrody
 Od tej, od której wszytko, chcieć za swoje szkody?
 Cnota na ćci ma dosyć; tą Zaklika słynie,
 Wszytko insze jako dym albo mgła przeminie.

Rodzina i potomkowie[edytuj | edytuj kod]

Ożenił się z Dorotą z Michowa, z którą miał czterech synów i jedną córkę:

  • Zygmunt Zaklika Czyżowski herbu Topór (zm. 1585), sekretarz króla Zygmunta Augusta, kasztelan połaniecki 1574–76, kasztelan bełski po 1576[9], ożeniony z Anną Koniecpolską, córką starosty wieluńskiego. Odziedziczył dobra zdziechowickie i Zaklików, miał dwóch synów zmarłych w dzieciństwie. Jego dobra zdziechowickie i rodowy Zaklików przejął ród Gniewoszów.
  • Hieronim Zaklika Czyżowski h. Topór (zm. 1615), odziedziczył Czyżów Szlachecki, przeszedł na kalwinizm, zmarł bezdzietnie.
  • Mikołaj Zaklika Czyżowski h. Topór (zm. 1627), chorąży chełmski, jako radca poselski do Stambułu jeździł w roku 1590. Odziedziczył Wojsławice, a po śmierci brata Hieronima także Czyżów Szlachecki. Miał dwóch synów: Hieronima i Aleksandra[10]. Jego ostatni z rodu potomek, Aleksander Zaklika Czyżowski w XVIII wieku wybudował w Czyżowie znany po dziś dzień pałac[11].
  • Stanisław Zaklika Czyżowski h. Topór.
  • Anna Zakliczanka h. Topór, wyszła za Marcyana Prochańskiego[12].

Na najstarszym synu Zygmuncie wygasła główna linia rodu, potomkowie młodszych synów Stanisława pisali się już głównie nazwiskiem Czyżowskich. Ostatni z nich w linii męskiej, Aleksander Zaklika Czyżowski, kasztelan połaniecki zmarł w roku 1761.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 138.
  2. ↑ Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Krzysztof Chłapowski i Alicja Falniowska-Grabowska. Kórnik 1993, s. 175.
  3. ↑ a b c d Bartosz Paprocki, Jan Kazimierz Turowski: Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584. Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej, 1858, s. 97–98.
  4. ↑ Historia Wojsławic. [dostęp 2012-02-26]. (pol.).
  5. ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 138, 196.
  6. ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 146, 152.
  7. ↑ Zaklików. Gminny portal internetowy. [dostęp 2011-02-18]. (pol.).
  8. ↑ Jan Kochanowski: Fraszki. Kraków: Drukarnia Łazarzowa, 1584.
  9. ↑ Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 1. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1839, s. 310.
  10. ↑ Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 3. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1839, s. 279–280.
  11. ↑ Marek Nasiadka: Małopolski Przełom Wisły. Od Sandomierza do Kazimierza... Białystok: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej, 2010, s. 140. ISBN 978-83-89188-94-6.
  12. ↑ Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 7. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1841, s. 498.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Zaklika_Czyżowski&oldid=72976766”